Kaas

Eén van de meer hilarische elementen van Elsschots Kaas vind ik de opsomming van kaaswoorden in de lijst van 'Elementen':

Kaasdroom. Kaasfilm. Kaasonderneming. Kaasdag. Kaaskampanje. Kaasmijn. Kaaswereld. Kaasschip. Kaashandel. Kaasvak. Kaasroman. Kaaseters. Kaasmensch. Kaasbol. Kaastrader. Kaastrust. Kaasdraak. Kaasellende. Kaastestament. Kaasfantasie. Kaasmuur. Kaaskwestie. Kaaswagen. Kaasbeproeving. Kaastoren. Kaaswond.

(Willem Elsschot, Kaas. Ed. Peter de Bruijn. Amsterdam 2003, p. 18).

Onlangs heb ik gedaan wat ik altijd al wilde: nagaan of al die kaaswoorden inderdaad in de roman voorkomen. Daartoe heb ik de Kaasversie uit Forum (1933) via DBNL in mijn computertje gezet en digitaal doorzocht.

En inderdaad: al die woorden komen echt elk éénmaal voor in de roman; alleen 'kaasonderneming' komt tweemaal voor, en 'kaashandel' driemaal, vooral in die fraaie passage waarin Laarmans een naam voor zijn onderneming zoekt. Even dacht ik dat het misging bij 'Kaaskampanje' maar dat komt er toch in voor, maar dan als 'kaascampagne'.

De oplettende Elsschot- en Kaaskenner weet dat in de Forumversie van Kaas het schitterende vijftiende hoofdstuk, waarin Laarmans eventjes vice-voorzitter is van de Vakbond van Belgische Kaashandelaren, vreemd genoeg (nog) ontbreekt; Elsschot schreef dat pas in 1941 en voegde het toe aan de derde druk van het boek die verscheen in 1942.

In dat vijftiende hoofdstuk nu komen de volgende woorden voor (in volgorde van verschijnen):

kaashandelaren, kaasstandaard, kaasleider, kaasmenschen, kaassoorten, kaastraditie, kaaswormen en kaasmakkers.

Inderdaad: Elsschot heeft bij die derde druk niet de moeite genomen om deze nieuwe kaaswoorden in zijn elementenlijst op te nemen. Was ook niet nodig: de gimmick is zo al goed.

Kloosterstraat 15 revisited

Op 30 april 2009 stond ik - zonder vlaggetje, zonder hoedje, zonder toeter weliswaar - Elsschots Dwaallicht te gedenken op een verkeerde locatie in de Kloosterstraat (zie hier). Heden ten dage is er een baken in die onstuimige zee van lieux de mémoire geplaatst, tegenover de muur tussen de nummers 16 en 14:


Dwalen moet nu op eigen kracht.

Eervol verloren: 71 tegen 84

Afgelopen donderdag moest ik in het Antwerpse Letterenhuis verschijnen als getuige, opgeroepen door aanklager Arjan Peters, in de zaak die hij, op instigatie van deBuren, had aangespannen tegen het Letterkundig Museum te Den Haag, dat verzuimd heeft onder veel anderen Willem Brakman op te nemen in het Pantheon der Letteren.

Zowel het pleit van Peters als mijn getuigenis waren, het spreekt vanzelf, zowel overtuigend als afdoende (zie hier), ware het niet dat er naast deze zaak nog een andere werd gevoerd, en wel die om Philip de Pillecyn in datzelfde Pantheon te bewegen. Anders dan bij een vorige gelegenheid - waarbij Annie M.G. Schmidt het won van Patricia de Martelaere - delfde de zaak-Brakman helaas het onderspit op de Vlaamse grond waar De Pillecyn zijn sporen heeft nagelaten en, andere metafoor, verdiend en waarover meer van zijn bewonderaars een weg naar het Letterenhuis gevonden hadden dan Brakmanianen.

Hierna, op 7 april aanstaande, krijgen J.A. dèr Mouw (zich ook noemende Brahman) en Herman de Coninck de mogelijkheid tot revanche op de pantheonselectiecommissie.