Daisy Wolthers 1922-2008

Lees ik net in een oude krant (straatfeest gehad, even niet opgelet) dat Daisy Wolthers is overleden op de dertiende dezer. Die lieve oude dame (goh, ze was van hetzelfde jaar als mijn oude moeder is). Te lang niet gezien. Ze was ook wel van een heel andere generatie dan ik, zeker in de Achterbergianistiek. Toen ik bij het Genootschap kwam, deed zij heel informeel nog net wel wat mee, maar niet echt meer. Maar op sommige momenten wist zo toch wel weer een stevige voet tussen de deur te zetten. Altijd enthousiast. Op 15 mei 1986 blijk ik Coming up for air van George Orwell gekocht te hebben. '"Moet je lezen", zei Daisy Wolthers', heb ik voorin genoteerd. Want inderdaad: dat zei ze, aan het einde van de pauze in een Achterbergsymposium, peuk uitdrukkend, rennend naar de zaal, zich nog naar me omdraaiend. Wie zegt er nou in een Achterbergsymposiumwandelgang dat je Orwell moet lezen? Daisy.

Hoogmoed I-V

Hoogmoed is een mooi gegeven voor literaire teksten. Hybris. Tragedie. Hoogmoed is het misschien ook dat ik me hier waag aan een taalgebruiksoverweging (ik voel de taalkundig-analytische vaardigheid en dito terminologie als het ware uit mijn herinnering wegsijpelen). Regelmatig denk ik, hoe dan ook, te horen dat de uitdrukking / zegswijze / het spreekwoord / gezegde met daarin de woorden 'hoogmoed' en 'val' verkeerd begrepen en verkeerd gebruikt wordt.

Maar ja, ga je ernaar zoeken, in de krant, kom je niks tegen. Het misbruik is misschien vooral te horen. Maar nu heb ik er toch een gevonden. 'Anders dan in de mythe van Icarus […] komt hier de hoogmoed net niet voor de val: de eend kan juist op tijd terugkeren naar de haven.’

Aldus Guus Middag en Sander Bax in het stuk over 'Willem Jan Otten' in: Kritisch lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (februari 2003, p. 6.) Ik vrees dat hier de neologistische werkwoordelijke uitdrukking 'voor de val komen' gebruikt is, met de betekenis: ten val komen, onderuitgaan, om niet te zeggen: op z'n bek gaan (want misschien zit er ook de gedachte achter: boontje komt om z'n loontje; nog zo'n versleten zegswijze).

En, net opgedoken uit het internet, de explicitering van de fout die ik bedoel. En nog een. En een derde. Terwijl de eenvoudige, oorspronkelijke mededeling toch slechts is: '955. Hoogmoed komt voor den val, d.w.z. hoovaardij gaat aan verderf vooraf', zoals Stoett al zei. Niets dan een temporele relatie. Eerst hoogmoed, dan val. Ik zal eens voorbeelden gaan sparen van dat andere gebruik.

Aanvulling 27 september 2008, de volkskrant, René Cuperus in de rubriek 'Stelling', de kop: 'De hoogmoed moest eens ten val komen.' En in het stuk zelf (de koppenwrijver kan de schuld niet krijgen): 'Het mooie is dat iedereen allang voorvoelde dat de ijdele hoogmoed van het financieel kapitalisme eens ten val moest komen.'

Tweede aanvulling 28 oktober 2008, Jan Blokker, Jan Blokker jr. en Bas Blokker, Nederland in twaalf moorden; niets zo veranderlijk als onze identiteit. Amsterdam-Antwerpen 2008, p. 84, over 28 januari 1256, de dag waarop koning Willem II werd vermoord, bezien vanuit West-Friese optiek: 'De dag dat de Hollandse hoogmoed voor de val kwam.'

Derde aanvulling 6 januari 2009, Herman Pleij in Nova, in een bui van Friesch doorloopend cultuurhistorisch wishfull thinking sprekend over atletische mannen in strakke pakken en op coole klapnoren op het hedendaagse ijs en over het oer- of oud-Hollandsche solidariteitsgevoel dat daar kennelijk aan gepaard gaat: 'Hoogmoed komt voortdurend voor de val.'

Vierde aanvulling 4 oktober 2009, een los documentje op een losse USB-stick met wat grensgevallen. [1] Dagblad de Limburger, 9 april 2004. 'Hoogmoed directie komt voor de val' Venray - Door Jan Houba De hinderlijke milieu-effecten van vliegveld Niederrhein worden uitgestrooid over het aangrenzende Noord-Limburg en Oost-Brabant. Terecht maken verantwoordelijke bestuurders zich daar zorgen om. Het spreekwoord 'hoogmoed komt voor de val' kwam bij mij op, toen ik het artikel in de krant las over vliegveld Niederrhein en de uitspraken daarin van directeur Van Elk. Het heeft mij zeer gestoord. Iemand die zich qua toon en inhoud zó uitlaat als Van Elk, is geen knip voor zijn neus waard. Als ik daar verantwoordelijk bestuurder zou zijn, dan was ik snel klaar met die man: ontslag! 

[2] Hoogmoed voor de val? Gebrek aan politieke relativering?

http://forum.zwartofwit.be/viewtopic.php?p=8884  

[3] 11 februari Fortuyns hoogmoed komt voor de val

Pim Fortuyn is lijsttrekker af. Het bestuur van Leefbaar Nederland heeft hem aan de kant gezet. De aanleiding was een interview in de Volkskrant waarin Fortuyn dingen zegt die niet stroken met het partijprogramma van Leefbaar Nederland. [...] Hij had op zijn tien vingers kunnen natellen dat het bestuur het niet zou pikken als hij zich niet aan de afspraken houdt. Waarschijnlijk heeft hij gedacht: ik ben zo'n fantastische stemmentrekker, ik kan wel een potje breken. Maar hoogmoed kwam weer eens voor de val.

weekkrant

[4] 07 september 2002 Hoogmoed komt voor den val LASCARI - Givoanni Greco (63) is in zijn graf gevallen. De Siciliaan bekeek regelmatig hoe het vorderde met de bouw van zijn toekomstige laatste rustplaats. Een echt mausoleum moest het worden. Afgelopen weekeinde klom hij op een ladder om de bovenkant te bekijken, gleed uit, stootte zijn hoofd tegen een marmeren trap en viel dood in de tombe. de Volkskrant

[5] Op 25-08-2004 17:42 schreef J@son het volgende: Japan heeft MILJOENEN geinvesteerd in het team om de gouden plak \"even\" op te halen in Athene. Kosten noch moeite gespaard. Zelfs het Pré-Olympisch toernooi in Nettuno kostte de Japanners alleen al 2 miljoen aan hotelkosten (verblijf in 5-sterren hotel). En dan de bronzen plak winnen. Als Nederlander teken je hiervoor, maar de Japanners wacht geen vreugdevol onthaal in eigen land. Er zal alleen rerept worden over de beschamende nederlaag tegen de Aussies... Tja, dan is het blijkbaar hoogmoed voor die bekende val gebleken keb er niet zo veel verstand van. (jij wel zag ik ) Twas iig voor deze leek goed te zien dat de japaners de canadezen overliepen. 

[6] Zeker bij motorrijders komt hoogmoed voor de val. Overschat jezelf niet. Diegene die denken dat ze het wel kunnen, liggen meestal het eerste tegen de vlakte.

http://www.mtctuf.nl/Moppen.htm

[7] De grote reis werd gemaakt per trein, de deftige garibaldi’s schuin op een oor, of de bonte hoera-petten lichtzinnig op het achterhoofd beklommen de Losserse muziekanten vastberaden het Zaandamse podium. Zij zouden een paar nummertjes weggeven die die aanstellerige westerlingen met de oren zouden doen klapperen. Maar ook hier kwam hoogmoed voor de val: vijftig punten, een derde prijs en een schouderklopje van de jury was het loon.

http://www.excelsior-losser.nl/excelsior.htm

[8] Van bescheiden onderaannemer die van God een casco-woning kreeg aangereikt en deze ploeterend en zwoegend inrichtte, heeft de Nederlander zich ontwikkeld tot heuse architect van het 'woonhuis Nederland'. Volgens Ton Verbeek zal vroeger of later deze hoogmoed voor de val komen.

http://www.knag.nl/pages/publicaties/archief/geoedu981.html

[9] Hoogmoed komt voor ´t verval

http://www.kijk.nl/artikel.jsp?art=8435

[10] Zelf kunnen vliegen… Panamarenko is niet de enige die hierover droomt. Ovidius schreef er al over in zijn Metamorfosen. Zijn verhaal over Icarus, die wilde vliegen maar toch ten val kwam is wereldberoemd. Je leest alles over Icarus en over hoe hoogmoed voor de val komt in dit heel uitgebreide en boeiende onderzoek.

http://www.pienternet.be/archief/nieuwsbrief/mei2003.html

[11] Dat hoogmoed voor de val komt is ook onze topmanagers inmiddels duidelijk. Dat uitgerekend 's-lands grootste kruidenier een lesje in bescheidenheid krijgt is een harde culturele les. Daar waar de Nederlandse manager zich steeds verder wentelde in de weelde van zijn ivoren toren komt een nuchtere en bescheiden Zweed het concern redden van de ondergang. 

http://www.boercroon.nl/servlet/nl.gx.bnc.client.http.ShowObject?id=397263

[12] Maar hoogmoed komt ten val, wil Goltzius hier zeggen.

http://members.tripod.com/~LudoVanroy/icarus.htm 

[13] Zeg beste Mabel Wisse Smit een leugentje om bestwil, best, maar voor de rest zoals je ziet komt hoogmoed voor de val.

http://www.dsv.nl/~surfeur/odeaanmalexima.html

[14] Vroeg of laat komt hoogmoed voor de val, en de man die het meest - mans - is, die als een ijdele, leeghoofdige marionet optreedt en danst aan de touwtjes van de duivel, wordt publiekelijk vernederd. http://www.escrivaworks.nl/book/de_voor/punt/703

Utrecht Uitfeest

We waren, ten gevolge van de kooktijd van het zondagse eitje, een tikkie aan de late kant, de boel was al begonnen...

... maar het was er niet minder boeiend door; onder een naadloos gelaste, staalblauwe hemelkoepel klaterden en sprankelden de zangstukken over de Oudegracht nabij de Geertebrug...

... zelfs zoonlief kon er (11.00 uur is wel vroeg) bij onthaasten...