Zijde verscheen voor het eerst in 1996 onder de titel Seta. De eerste Nederlandstalige uitgave verscheen bij De Geus (Breda 1997); de vertaling is van Manon Smits. Onlangs kocht ik, parallel aan De barbaren, de 12e Nederlandse druk (De Geus, Breda 2008).
Het is een werkelijk prachtig boekje (nauwelijks groter dan een kwart A4), een hardcovertje met stofomslag, bevattende 120 bladzijdjes die kraakhelder zijn gezet en scherp gedrukt, met een mooie initaal aan het begin van ieder van de maar liefst 65 geornamenteerd-genummerde hoofdstukken, herstel: hoofdstukjes, want er zijn er die nog geen bladzijdje beslaan en er is er maar één dat langer is dan drie bladzijdjes (nl. vijf).
Het is een vertelling die geheel volgens allerlei regeltjes is geschreven (in de NRC van 23 juni 2000 zie ik de auteur aangeduid als: directeur van een Turijnse schrijversvakschool). En vooral niet te moeilijk. Met lekker veel herhalingen. Letterlijke. En als ik zeg: letterlijke herhalingen, dan bedoel ik ook: letterlijke herhalingen. Voor als je nog geen hekel had aan de alwetende vertelinstantie, die, denk ik, eigenlijk Alessandro Baricco heet. Want aan de eigenlijke vertelling gaat een inleidinkje vooraf, ondertekend met 'A.B.', dat aldus begint:
Dit is geen roman. En ook geen verhaal. Dit is een geschiedenis. Ze begint met een man die naar de andere kant van de wereld gaat, en ze eindigt met een meer dat daar maar ligt te liggen, op een winderige dag. De man heet Hervé Joncour. Hoe het meer heet is onbekend.Hij legt ook uit dat je 'zou kunnen zeggen dat het een liefdesgeschiedenis is.' En jawel: 'Er komen verlangens in voor, en pijnen, die je heel goed kent, maar je hebt er geen echte naam voor om ze mee aan te duiden.' Johee! En dan nog dit: 'Misschien is het goed om te verduidelijken [let wel: er wordt iets verduidelijkt] dat het om een negentiende-eeuwse geschiedenis gaat [alsof er achterop niet staat: 'INTERNATIONALE BESTSELLER / Zuid-Frankrijk, 1861.'] dan hoeft niemand vliegtuigen, wasmachines en psychoanalisten te verwachten. Die komen er namelijk niet in voor.'
Het is helemaal het Bariccobarbarentoontje, van dat Ikea-proza. Je voelt je als lezer niet eens benaderd als barbaar, maar als ware je een halve culturele debiel, een halfgeletterde schoenzool. Man, vrouw, toeval, het mysterieuze Japan, de diepe oogopslag, de op de achtergrond net niet kwijnende maar oh zo trouwe, niet versagende echtgenote. En eind goed in Raffung alles goed.
Uitgeverij De Geus heeft wel een heel erg treffend plaatje op het omslag weten te zetten. Ik ken dat genre eigenlijk alleen van slappekaftboekjes van uitgeverij Harlequin en dier gelijken. Maar hier heeft zich toch werkelijk een barbaar tussen de literatoren weten te dringen, lijkt het wel.
Als blurb wordt de NRC geciteerd: 'Zijde is in diverse opzichten een mooi boek.' Vooral materieel, wat mij betreft. Maar ik zie het verkeerd. Het boek is een grootverkoper, het is verfilmd (maar kennelijk zo dat er geen spaan van over blijft) en er is een hoorspel van gemaakt. Horen, zien en lezen. Het is wachten op de game-versie. Voortaan toch maar weer de recensies lezen alvorens de aanschaf van een cultuurproduct te overwegen.
2 opmerkingen:
Beste Fabian,
De omslag is de poster van de film, die is niet fraai, maar daar kan de schrijver weinig aan doen. Er zijn een aantal verschillende, hele mooie omslagen van Zijde. Zijde is misschien niet het beste werk van meesterverteller Baricco, het heeft vele geïnspireerd, zoals Porgy Franssen die er een prachtige theatervoorstelling van maakte (net als van Novecento en Dit Verhaal) Misschien moet je eens een van zijn andere verhalen proberen: Oceean van een Zee is een spektakel, Dit verhaal meeslepend. Voortaan toch maar weer meer boeken lezen alvorens een schrijver onterecht af te kraken. Iets meer open mind, iets minder jezelf grappig vinden anders vrees ik dat je De barbaren nooit zult begrijpen.
Beste Anoniem,
Dat van dat omslag en de herkomst ervan was me bekend, en ook dat Baricco daar niets aan kan doen. Dat neemt niet weg dat het boek er mee getooid is en dat het mijns inziens adequaat een indruk geeft van de kasteel- en doktersromantische stijl van de inhoud.
Dat Zijde 'misschien' niet B's beste werk is, maakt me niet veel uit: hij is er toch internationaal mee doorgebroken. Dat maakte me extra benieuwd.
En dat ik meneer B afbreek, is bezijden de waarheid: ik schrijf alleen over het boek. En over dat boek zeg ik dat het mij niet bekoort. Sinds wanneer mag ik dat niet zeggen van een boek?
En hoe weet jij dat ik niet meer las van B?
Wat weet jij van mijn geest (als je die bedoelt met 'mind')? En hoe denk jij te weten dat ik mezelf grappig vind? En, gesteld dat ik dat zou vinden: wat is daarop tegen? Als je mijn berichtje zo vervelend vindt, lees het dan niet. En tot slot: stuur voortaan niet zo kinderachtig berichtjes onder de naam 'Anoniem'. Die plaats ik niet meer. Dus doe me een lol en maak je even bekend. Dat converseert prettiger.
Een reactie posten