Handboekse prietpraat

"Evenals veel van haar leeftijdgenoten bleef zij na de oorlog doorgaan met publiceren."

Als ik het handboek opensla waarmee ik mijn studenten moeten leren hoe de moderne literatuurgeschiedenis in elkaar steekt, slaat me, zeker bij het lezen van zo'n zin als de bovenstaande, de kille schrik om het lijf.

In gierende leergierige paniek vraag ik mij af: "Wie waren dan de leeftijdgenoten die na de oorlog stopten met publiceren (anders dan degenen die een publicatieverbod opgelegd kregen, hoewel die na afloop van de termijn ook bleven doorgaan met publiceren)? En wat deden de ouderen dan zij na de oorlog wat publiceren betreft? En al helemaal: wat deden al de jongeren dan zij?? Bleven die ook doorgaan met publiceren, of stopten ze massaal? Of begonnen ze toen pas? Dat kan ook."

Kortom: de implicatie van die ene zin is dat er dichters waren die na de oorlog (eigener beweging) stopten met publiceren ten gevolge van die oorlog. Wie waren dat?

En iets minder bevreesd vraag ik me af: "Waarom staat er 'bleef doorgaan', terwijl ze, Vasalis, voor de oorlog maar één bundeltje had gepubliceerd?"

De directe context biedt weinig hulp. De voorafgaande zin luidt: "De beelden zijn suggestief en hebben soms ook symbolische waarde." De erop volgende zin: "Uit het slotgedicht van De vogel Phoenix (1947) stamt de volgende typerende strofe: [...]." Wat de strofe typeert, staat er niet bij. Maar het zal niet het na-de-oorlog-doorgaan-met-publiceren betreffen, denk ik. Zo heel erg veel had dat publiceren na de oorlog in dit geval ook weer niet om het lijf, trouwens.

Zo, einde van deze woensdagochtendoverpeinzing. De Readshop is nu open: snel een nieuw inktpatroon kopen en de concept-deeltoets Moderne Tijd printen.

Daar word ik nou heel zenuwachtig van...

Voor even verdreven uit de grote zaal door een zeer incidentele minder boeiende voordracht tijdens de Nacht van de Poëzie, dolend daaromheen, struin ik rond en kom langs een aandachtwekkend stalletje en whammes: "Dit. Is. Leuk!"

Meteen een verjaardagscadeautje gescored (geskoord?) voor (niet zo maar) een middelbareschoolklasgenote (paar maanden later jarig dan ik, vandaag, om precies te zijn, maar van hetzelfde jaar), en daarnaast nog een geintje voor de huisbibliotheek: een bijzonder uitgaafje van Gedichten van P.N. van Eyck uit 1917. Dat boek heb ik al, want ik heb bijna alles van Querculus in eerste druk - denk ik - verzameld sinds mijn doctoraalscriptie over deze niet geheel onbegrijpelijkerwijze wat in vergetelheid geraakte maar des niet tegenstaande zeer gedreven en begeesterde dichter.

Thuis, na de Nacht, de volgende dag, of eerlijker: de volgende middag, als het om bewustzijn gaat, het archief in gedoken en gezocht naar het boek. Hebbes in een oogwenk. Dat is het, maar niet hetzelfde. Allebei met een band van de reeks "Nederl. Bibliotheek", en wel nr. 353, een uitgave van "De Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur" te Amsterdam, bevattende 'Het ronde perk' en 'Lichtende golven' (Van Eyck, meer nog wellicht dan zijn leermeester, dé Meester, Albert Verwey, was een oeuvrebouwer, geen bundel-dichter, en gaf eerder verschenen werk graag opnieuw uit in wisselende samenstelling).

Het zijn echt twee verschillende bandjes. Het een is dun, van papier en vooral oranje, het andere is bijna tweemaal zo dik, van linnen en groen. Op het eerste heet het "P.N. van Eyck | Gedichten", op het het andere: "Gedichten | door | P.N. van Eyck". 

Na even turen zie ik het: het oranje bandje sluit om een gebonden boekblok van tien katernen, het groene om een garenloos gebonden (geplakte) mij onbekende maar grotere hoeveelheid in de rug afgesneden kakelverse pagina's. Dat groene bandje kàn oorspronkelijk datzelfde aantal van 160 pagina's bevat hebben, maar omdat de bindwijze anders is, kon de kneep verplaatst worden en dus de rug navenant ruimer worden gemaakt.

Aldus weet About: blanks oude omslagen te hergebruiken dan wel her te gebruiken voor 'nieuwe' aanteken- of notitieboeken. Veel beter dan dummy's. Jammer dat het schutblad daar verloren door gaat, maar daar staat veel noteergenot tegenover: lekker in die bundel van Van Eyck schrijven!

 Beetje zorgelijk is wel dat Picarta geen onderscheid maakt tussen de oranje en de groene band. Het moeten toch minstens twee oplagen zijn geweest (weinig bundels van Van Eyck beleefden, denk ik, een nieuwe druk, behalve Herwaarts).

P.S.

Op boekwinkeltjes wordt het boek tien keer aangeboden door negen verschillende antiquairs voor een prijs uiteenlopend van € 2,95 tot € 10,00. Het lijkt alleen om de groene versie te gaan, waarvan het bandmateriaal wordt omschreven als linnen, halflinnen en als kantfolie, maar dat laatste slaat waarschijnlijk op de harteloze behandeling waarmee een eerdere eigenaar zijn boekje heeft getracht te 'beschermen' (gek genoeg is dat het duurste exemplaar). Eenmaal wordt het omslag nader getypeerd als 'grijs [...] met donkergroene opdruk', maar dat zal gewoon die niet-oranje oplage zijn die ik groen noem.

De eerste strofe van het eerste, titelloze gedicht, want anders is het zo kaal, zo vlak na de Nacht van de Poëzie:

Ik kwam tot hier, en zag. Ik zocht
Iets anders maar geen sterfling vindt,
Ook niet aan 't einde van zijn tocht,
De dingen die hij droomde als kind.

Cricket and crime

Onlangs overwoog ik om Mrs Dalloway van Virginia Woolf te herlezen. Ik las de roman in een Nederlandse vertaling (dat kan je, denk ik, zien aan de ontbrekende punt na Mrs) en op vakantie; ik vond het wel aardig boek maar niet bijzonder. Toen ik dat oordeel mededeelde aan een collega, kreeg ik de wind van voren - want dit  was  dus  wel  het  mooiste  boek  ooit, of woorden van gelijke strekking - en die avond nog een mail erachteraan met een dijk van een citaat. In het Engels. En inderdaad: mooi, heel heel mooi. Ik had, leidde ik af uit de apologie van mijn collega en uit de subtiele kwaliteiten van het citaat, Woolf geen recht gedaan door haar roman soezend onder de Umbrische zon in vertaling te lezen. Dat kon beter.

Ik zocht een Engelse e-versie, want ik ben dol op anders-dan-Nederlandstalige boeken met ingebouwd woordenboek: je hoeft maar te wijzen en een vertaling verschijnt in beeld; als het vocabulaire van Woolf verder reikt dan dat van Van Dale, schiet je met nog een keer wijzen Wikipedia of Google in, mits je in de buurt van een wifi-dingetje zit.

En ik vond Mrs. Dalloway binnen een mum, in een minimum of zelfs een nanomum. En meer: ik vond alle negen de Woolf-romans in e-pub-formaat en naar het zich laat aanzien geheel legaal (Woolf stapte meer dan zeventig jaar geleden de Ouse in) voor maar één euro en tachtig cent. Hebbes.

Maar ik was nog niet aan Mrs. Dalloway begonnen, of ik dacht: laat ik bij het begin beginnen, nu ik ze toch allemaal heb. Dus nu ben ik bezig met project-Woolf. De colleges zijn inmiddels begonnen (en geen ervan gaat natuurlijk weer over Woolf), dus ik ben nog niet ver: bijna halverwege The Voyage Out uit 1915. Best aardig (sorry, Femke!), een beetje te à la Couperus' Haagsche romans naar mijn smaak, en Villa des roses vind ik ook al niet Elsschots sterkste prozawerk, zachtjes uitgedrukt; al dat gedrentel van al die personages door elkaar, kamer in en kamer uit, en al dat nuffige geklets en gedoe... maar mooi geschreven. Grappig is dat Mrs. Dalloway in deze roman al een personage is, en dat een ander personage een eigen kamer zeer op prijs stelt.

En soms springt er een zin tussen al die toch al mooie, weloverwogen volzinnen uit, zowel door de vorm als door de inhoud, zoals deze in een conversatie over wat men zoal wel en niet leest in de courant:

'I confine myself to cricket and crime,' said Hirst. 'The worst of coming from the upper classes,' he continued, ' is that one's friends are never killed in railway accidents.' 

Reden genoeg om langzaam en aandachtig verder te lezen.

Diepe indruk

Diep ben ik onder de indruk van de mogelijkheid om tegen mijn laptop aan te kletsen - dat kon natuurlijk al langere tijd - en dat die gekletste tekst dan op het scherm verschijnt. Dat is echt beter dan in de kou op een raam ademen en er een woord in schrijven met je vinger.

Het apparaat weet zelfs onderscheid te maken tussen tekst en Meta tags (daar gaat het dan even mis: ik zei: meta tekst (jammer van die spatie).

[wat je niet kunt zien, is dat deze opmerking tussen deze vierkante haken getikt, en alles hierboven ingesproken is]

[[als je een tekst dicteert, ben je dan al een dictator?]]

Lezen na de Nacht (poëzie)

De afgelopen tijd heb ik me stiekem (nou ja, Sophie wist het), ongemerkt (en Joska ook), tussen de bedrijven door (valoriseert het niet dan deert het niet, hè Geert), om het proza heen (so sorry, my dear Virginia), het schompes gelezen aan nieuwe poëziebundels. Heerlijk, heerlijk, driewerf heerlijk.

Gewoonlijk zou ik daar, bij bevind van leesplezier, verslag van uitbrengen op mijn leesblog (nee: daar staan zijn geen recensies, hooguit leesverslagen). Maar deze recent stukgelezen bundels ga ik (opnieuw) lezen, en, vanaf 6 februari 2017, bespreken in het Literatuurhuis met mensen die naar de Nacht van de poëzie zijn geweest (hoop ik), die ik nog niet ken (denk ik), en die geen losse gedichten maar hele bundels van enkele Nachtdichters zo onbevangen mogelijk lezen en herlezen (wens en verwacht ik).

Dus: hoe minder papieren en digitale recensies zij, de 'cursisten', er aanvankelijk op na (kunnen) slaan, hoe beter (bij wijze van spreken). Maar ik ben graag bereid toe te geven dat ik doende ben recensies te verzamelen, niet om nu al te lezen, maar om achter de hand te hebben. Want: je eigen leeservaring confronteren met die van anderen is uiterst leerzaam. Dat gaan we in die cursus doen, eerst (misschien wel helemaal) zonder recensies.

Ergo: dat ik niets schrijf hier (een kleine uitzondering hieronder daargelaten), en ook geen leesverslag daar, over de jongste bundel van Eva Gerlach, Anne Vegter, Mustafa Kör, Joke van Leeuwen, K. Michel en Marieke Rijneveld, zegt niets over mijn leesplezier.

Het lijkt me een leuke opdracht om over die bundels, dat lezen, het bespreken, en over de gedeelde ervaringen iets te schrijven... na afloop van de cursus.

Worde vervolgd