Soliloqium

Ooit las ik een boek dat een monoloog is van schilderslinnen, en later een dat een monoloog is van hout. Vandaag weet ik waardoor die romans, want dat zijn het, me niet konden bekoren. Vandaag las ik een boek dat een monoloog is van boek. Op het omslag heet het leuker dan op de titelpagina (terwijl dat laatste toch de bron is waar de bibliograaf zijn gegevens aan moet ontlenen): My name is Book. An autobiography as told to John Agard (Walker Books, London-Boston-Sidney-Auckland. 2nd Edition, 2016 (2014). Paperback, 141 pagina's). 

Het is rijk geïllustreerd door Neil Parker, wiens bijdrage gek genoeg niet op het omslag staat, althans niet op de voorkant; jammer, want zijn illustraties zijn heel gevarieerd enerzijds en heel erg sterk in louter zwart en wit anderzijds, goed passend bij de tekst en de in talloze lettertypen uitgevoerde pagina's met citaten.

Book vertelt op zeer toegankelijke wijze zijn hele, zeer, zeer lange levensverhaal, vanaf toen hij/zij nog maar een kleitabletje was (en zelfs nog over de periode ervoor) tot en met het e-boek (met wie Book een welwillende, maar toch ambivalente verhouding heeft). Deze autobio is een en al evolutie, een en al overleving door de geschiktste, om Darwin maar eens te vertalen.

Waarom is dit boekje bekoorlijk? Ik denk omdat het (eigenlijk) een boek voor kinderen of jeugdigen is, omdat de personificatie de afstand tot de abstractie verkleint met oog voor de doelgroep, en omdat die personificatie de nadruk die ligt op de hoofdmomenten van de geschiedenis, heel natuurlijk doet 'klinken', en omdat ze heel functioneel is als didactische handreiking, want Book loodst de lezer al babbelend wel door heel veel wetenswaardigheden.

Wat Book me alleen niet duidelijk weet te maken, is waarom een 'hardcover' vaak ook 'hardback' wordt genoemd, want zo hard is de rug van een gebonden boek toch niet, zeker niet vergeleken met die van een 'paperback', een boeksoort dat toch ook beter bij zijn alternatieve naam 'papercover' genoemd zou kunnen worden... Book zegt over de verandering van boekrol naar codex dat de Romeinen

started folding me up [Book is in essentie dus wat het boekblok is gaan heten, de bladen met tekst] and binding me along my folds with leather thongs [dit snap ik nog] or strips of wood [en dit niet meer]. And so I came te be called Codex, from [the] Latin word caudex, meaning 'tree trunk'.

Maar een digitale blik in het Algemeen letterkundig lexicon in de DBNL leverde me een 'Oh, ja, dát!-ervaring:

codex 

Etym: Lat. codex of caudex = boomstam; vandaar: houten plankje, met was bedekt, waarop geschreven werd.[...]De codex dankt zijn naam aan het (beuken)houten wastafeltje (caudex) dat de Romeinen gebruikten als tijdelijke schriftdrager. Men sprak van diptychon (twee plankjes), triptychon (drie plankjes) en polyptychon (meerdere plankjes).

Maar dan nog klopt die 'back' niet, lijkt me, ook niet als ik me, met digitale ondersteuning, herinner, uit lang vervlogen avondlijke colleges Boekwetenschap van W.P. Gerritsen en A.L. Sötemann, dat 

De codex is opgebouwd uit katernen die op hun beurt weer samengesteld zijn uit tweezijdig beschreven dubbelbladen. De oudste codices zijn van perkament gemaakt; vanaf de 15^deeeuw wordt ook papier gebruikt.

En:

De band van een codex bestond bij voorkeur uit een met leer overtrokken en van gespen voorziene eikenhouten plank (boekband).

Die benaming is dus maar een geleende naam, op basis van analogie: een gebonden boek leek qua vorm op een meerbladig wastafeltje. Ik zie het hout, ik zie het binden, maar geen harde rug. Ik krijg die 'hardback' maar niet verklaard. En soms wil ik dat, op zo'n langzame zaterdagochtend als deze.

Twaalf uur later.
Ik krijg een link doorgestuurd. Meteen springen die stofje los... zou er toch een verklaring zijn? De tekst luidt 'hardback vs hardcover - Google zoeken' en er staat een link onder. Als ik die volg, lees ik dit:

Hardback is a synonym of hardcover.
 Hardcover is a synonym of hardback.
In context|of a book|lang=en terms the difference between hardcover and hardback
 is that hardcover is (of a book) having a rigid binding while hardback is (of a book) having a solid binding.
As nouns the difference between hardcover and hardback is that hardcover is a book with a rigid binding, often of cardboard or leather while hardback is a book with a solid binding. As adjectives the difference between hardcover and hardback is that hardcover is (of a book) having a rigid binding while hardback is (of a book) having a solid binding. 

Dus? Het een is een synoniem voor het ander en het ander voor het een. En het een staat voor een boek met een 'rigid binding' en het ander voor een boek met een 'solid binding'. En als je 'rigid' en 'solid' in een woordenboek opzoekt, zie je je intuïtie snel bevestigd: dat zijn ook synoniemen.

Dus blijft mijn probleem bestaan. Een harde 'cover' of omslag (met houten of kartonnen, dus: met een hard voor- en achterplat) zie je alleen bij gebonden boeken, een zachte 'cover' alleen bij niet-gebonden, gebrocheerde of gelijmde boeken. Het harde zit 'm in de materie van het omslag ('cover'), terwijl de binding in de rug van het boek zit. Bij een 'paperback' zit het papieren omslag helemaal op het boekblok geplakt, ook de rug; bij een gebonden boek zit het omslag op de rug juist ingenieus lòs van het boekblok. Kijk hier maar.

Dat schiet niet op. Ik ken het verschil tussen de twee soorten boeken wel, maar ik begrijp nog steeds de rationale van de naamgeving niet, althans niet die van hardcover vs. paperback.