Slijtagetaal

Taalslijtage is niet een een- of enkelvoudig onderwerp. Eén enkel klein voorvalletje volstaat niet om aannemelijk te maken dat er daadwerkelijk en grootschalig taalslijtage aan de gang is. Echte slijtage is een proces, vergt tijd, en is op meerdere plekken aan te wijzen. Het is dan ook een doorzeuronderwerp. Hierbij kan worden aangetekend dat het woord doorzeuren zelf al een slijtagesymptoom genoemd zou kunnen worden, of beter: een voorbeeld van als slijtage-reparatie aangebrachte redundantie: zeuren is net als dreinen en drammen een aanduiding van het lang en aanhoudend aan de orde stellen van een onderwerp waar eigenlijk niemand aandacht aan wil besteden (denk ik; ik zocht het niet op in een woordenboek).

Deze week stond er weer een leuk voorbeeldje op de site van de NOS in een bericht over de postzegeluitgave ter gelegenheid van de 50e verjaardag van de koningin (wellicht moet ik zeggen: van koningin Máxima, omdat ze niet de koningin is). De ontwerpster had een foto van hare majesteit gezien op het bureau van zijne majesteit de koning en - in de woorden van de NOS - 'vroeg toestemming om de foto te mogen gebruiken.'

Het was, lijkt mij, genoeg geweest als ze toestemming had gevraagd om de foto te gebruiken; en anders had ze hem kunnen vragen of ze de foto mocht gebruiken. De journalist heeft, rammelend aan de hekken van een koninklijk paleis of in een andere hectische omstandigheid, per ongeluk gebruik gemaakt van de stijlfout die met de mooie naam contaminatie is gedoopt, een specifiek soort redundantie, die gelukkig niet iedereen in de mond bestorven ligt.

Reeds diep in de jaren tachtig van de vorige eeuw heb ik iemand, die daarna is doorgegroeid tot een professionele taal- en vooral communicatiefijnslijper, nonchalant horen beweren: 'Contamineert het niet, dan deert het niet', maar die uitspraak heeft het gelukkig nooit tot een volkswijsheid weten te schoppen, althans niet tot op de dag van vandaag.

P.S.

Gelukkig (nou ja), ben ik de enige niet die deze of andere vormen van taalslijtage signaleert. Sitalsing noemt een voorbeeld in de Volkskrant van 07-10-2021 (hiernaast een schermplaatje van de digitale versie die een dag eerder verschenen blijkt te zijn).

In de kranten heette het dat ze "door het stof" was gegaan. Vroeger zei je gewoon dat iemand sorry had gezegd of z'n excuses had aangeboden, wanneer hij ergens spijt van betuigde, maar we leven in opgewonden tijden, dus las ik hier en daar zelfs dat Broekers-Knol "diep" door het stof was gegaan. Kennelijk niet gewoon een beetje halfgebukt schuifelend, maar tijgerend ofzo.

W.v.t.t.k.

De zeer bedrijvige Utrechtse wethouder voor onder meer Financiën, Cultuur en Onderwijs, Anke Klein, deed ook een glinsterende duit in de slijtagetaalzak, instagrammend over de studenten- en studieverenigingen: die 'hebben met elkaar de handen ineen geslagen'.

Terzijde: de bij het bericht geplaatste foto lijkt me niet de meest passende illustratie van haar (geïntendeerde) woorden.