Het leuke van de online-Dikke Van Dale is dat daar, iedere keer dat je erop inlogt, een – naar ik aanneem – willekeurig lemma (dus: een woord) verschijnt, plus het bijbehorende artikel (in de volksmond: de betekenis). Vandaag, een regenachtige zondag, de benedenburen testen de kwaliteit van hun hang- en sluitwerk weer, ben ook ik een tikkeltje hersenloos bezig, al was het maar om op hun niveau te komen, hoewel ze er bijna in slagen hun plafond en onze vloer met vloeken en zuchten te deconstrueren, en wat ik eigenlijk wilde doen, namelijk het testen van de werkzaamheid van de tweefactorauthenticatie omdat nu binnen drie maanden al mijn vierde i[***]ne ernstige kuren aan het vertonen is, dat dus, dat had ik al gedaan, maar nochtans met plezier en in stilte, toen dus fladderde ik even langs die digitale dictionaire en werd vergast op en verrast met: 'orthotheek'.
Dat het woord bestond, wist ik niet. Associaties met de ortolaan onderdrukte ik snel: dat beestje (er ontbreekt een 'h', anders zou z'n volière in het woordenboek hebben gestaan) is in Nederland als broedvogel praktisch uitgestorven, volgens diezelfde Van Dale, en leidt, volgens mij, slechts een kwijnend naleven in het dichtwerk van P.N. van Eyck:
Emberiza hortulana
Tuingors, vreemdeling, ortolaan,
Hoe ijl uw stem! Gij spáart uw zang,
Dat, later, thuis!, soms uren lang,
Een jubel van u uit kan gaan,
Waarvoor, van zulk geluk haast bang,
Zelfs hemelgeesten blijven staan.
(Uit: P.N. van Eyck, Herwaarts. Gedichten 1920-1945. 2e dr. Nijgh & Van Ditmar, 's-Gravenhage 1949, p. 138)
De betekenis van 'orthotheek' verraste me evenwel niet erg: 'verzameling informatiedragers betreffende orthopedagogiek'. Maar wat schetst mijn verbazing, toen ik, als een tweede Cees Buddingh' maar dan anders en veel later op de dag, ook het woord 'orthodontheek' opzocht (en, teleurgesteld, vervolgens 'orthodonttheek')? Niks.
Wat een onverwacht inzicht een woordenboek bieden kan.
