Academica Debutantenprijs

Onlangs is de onderstaande brief niet opgenomen in het NRC-Handelsblad, waarschijnlijk wegens 'te lang'. Graag bied ik de brief bij dezen een tweede kans.

Literaire prijs zonder kapsones

Een kapsoneslijer vindt Franca Treur volgens mij Ernest van der Kwast (NRC Handelsblad, 7 oktober). Ze vindt hem een soort druktemaker die zich, zoals meer schrijvers, genoodzaakt ziet zichzelf in de markt te zetten, omdat hij op een volgens haar nogal verwerpelijke manier om aandacht vraagt. Volstrekt terecht stelt zij dat schrijvers gelezen willen worden en dat zij niet beoordeeld of gewaardeerd moeten worden op iets anders dan hun schrijfsels. Vorm dus en geen vent.

Volkomen onterecht echter deelt Treur mee dat de NS Publieksprijs de enige literaire prijs is die toegekend wordt door 'alle mensen die van lezen houden'. Los van het feit dat iedere halvabeet op de site van de NS Publieksprijs op een knop kan drukken van een voorbijtrekkend boek in een boekencarrousel om zijn stem uit te brengen, is zij er blijkbaar niet van op de hoogte dat al vijftien jaar de Academica Debutantenprijs bestaat (de eerste twaalf jaar als DebutantenPrijs). Geen prijs voor gevestigde namen of overbekende boeken, maar een prijs voor debuterende auteurs. Is het een een duplicaat van de Selexyz debuutprijs, die Treur onlangs won, of van de tweejaarlijkse Anton Wachterprijs, die recent naar Maartje Wortel ging? Zeker niet. De laatste twee prijzen worden uitgedeeld door een literair geschoolde vakjury, zoals je die bijvoorbeeld ook vindt bij de AKO, de Libris, de Gouden Uil of de Gouden Griffel.

Het bijzonder aardige van de Academica Debutantenprijs, en dat zal Treur uit het hart zijn gegrepen, is nu juist dat lezers – echte en kritische lezers, geen knopdrukkers – het laatste woord hebben. De, ook literair geschoolde, nominatiejury van de Academica Debutantenprijs nomineert uit het totale aanbod van een jaar fictiedebuten uiteindelijk vijf boeken die op een shortlist komen, nadat er een longlist van ongeveer vijftien boeken is gepubliceerd. De vijf genomineerde boeken worden door honderden lezers in Nederland en Vlaanderen gelezen en beoordeeld. Vaak zij zijn aangesloten bij leesgroepen van bibliotheken. Ook wij kennen een kernjury: lezers die zich vóór de bekendmaking van de genomineerde boeken aanmelden om alle vijf de boeken te lezen. Die stemmen tellen aanzienlijk zwaarder dan de stem van de individuele lezer die soms minder boeken beoordeelt. Blijft altijd de mogelijkheid, óók bij de door Treur bewierookte jury van de NS Publieksprijs, dat lezers maar wat doen: half lezen, niet lezen, vriendjespolitiek bedrijven, stemmen op een leuk hoofd. Dat is het risico van een 'publieksjury'.

Het voert te ver om hier uit de doeken te doen hoe wij omgaan met 'onze' genomineerde auteurs, hoe wij proberen hen 'in de markt te zetten' en hoe wij bij de bekendmaking en prijsuitreiking trachten aandacht te hebben voor álle genomineerden. Vraag dat onze prijswinnaars en genomineerden van de afgelopen vijftien jaar. Dat Franca Treur dat niet weet, komt niet door ons. Ook het door mij gewaardeerde NRC-Handelsblad vergeet stelselmatig ook maar iets te schrijven over deze prachtprijs. Voor degenen die nieuwsgierig zijn geworden: zie www.academicadebutantenprijs.nl, ook voor degenen die zich binnenkort willen opgeven als jurylid voor de prijs van 2011. Franca Treur is van harte welkom.

Casper Markesteijn, voorzitter nominatiejury Academica Debutantenprijs