Richard III

Het is niet omdat mijn tweede doopnaam Richard is. Het is niet omdat ik heel erg veel Waits op voorraad heb. Het is niet omdat ik Gijs Scholten van Aschat in Tirza zag schitteren bij de opening van het Nederlands Filmfestival (en ook eerder, ook op tv, in andere producties). Het is niet omdat die Sadistst me hadden overtuigd tijdens de Parade een jaar geleden. Het is niet omdat de Amsterdamse schouwburg een erg fraaie theatertent is. Het is niet omdat ik het waanzinnige affiche (op de koelkast) al zo goed vond. Het is niet omdat het afgelopen zondag zulk mooi weer was. Het is niet omdat ik met voorkennis van een en ander een tijdje terug Koning Richard de Derde las in De werken van William Shakespeare vertaald door Dr. L.A.J. Burgersdijk. Vijfde deel. Leiden, E.J. Brill 1886, p. 1-170; zo diep was ik nu ook weer niet onder de indruk van het gelezen stuk. Maar al dat kan ertoe hebben bijgedragen dat de uitvoering van het stuk op zondag 10 oktober jongstleden een overdonderende indruk heeft gemaakt. Maar ik denk dat het eigenlijk en helemaal alleen aan die voorstelling lag.

Terwijl ik niet van opera houd, en minder nog van musical, ging dit klaterende muzikaal-theatrale spektakel er vanaf de eerste minuut, vanaf de eerste maat in als benzodiazepine in een aartsneuroot, of juist als adrenaline in een apathicus. De in Shakespeare's optiek wellicht volkomen unzeitgemäße muziek vormt namelijk een wel bijzonder goed in de dramatiek, in de theatraliteit, de tragiek en de hectiek van het geheel geïntegreerd onderdeel. Meteen al bij de opening, als Richard en zijn trawanten stampend als een meute tribale mastodonten op de zware muziek van Waits' 'Misery is the river of the world' duidelijk maken dat ze weinig goeds in de zin hebben en zich daar met geen mogelijkheid van laten weerhouden. Pure dreiging. En het toch al cynische 'God's away on business' krijgt een heel grote reikwijdte dankzij dit stuk; ook zonder enige zinspeling op de actualiteit.

En dan de geniale manier waarop iedere moord - en dat zijn er nogal wat in dit stuk - theatraal wordt vormgegeven, niet met primitief geploeter met kartonnenn messen en lullige sterfscènes vol 'ach' en 'wee', maar met behulp van enorme metalen decorstukken, die al lang van tevoren langzaam, onmerkbaar bijna, naar beneden kwamen dalen, waartussendoor iedere dode af gaat, en met de zakken vol met zooi die daartegenaan met donderende herrie te pletter slaan, zodat naar mate het stuk vordert, het toneel steeds verder vol komt te liggen met de lijfelijke aanwezigheid van een afzichtelijke berg ongegeneerde rotzooi, waardoor het failliet van Richard III op een gegeven moment niet meer van het toneel en ook niet van je netvlies te wissen is.

En dan mag toch zeker ook niet verzwegen worden het fenomenale en met tal van subtiele en heel grove details doospekte spel van de mank lopende, aan één hand rammelend mismaakte, maar steeds feilloos redenerende en zijn teksten zeer naturel eruit gooiende Scholten van Aschat/Richard III; alle actie, alle tekst, alle handeling weet die werkelijk op schijnbaar moeiteloze wijze naar zich toe te trekken.

Dat Vincent van Warmerdam (muzikale leiding), Matthijs Rümke (regie), Janine Brogt (dramaturgie) en Marc Warning, Arien de Vries, Stefan Dijkman en Robert van Delft (decor, kostuums, licht en geluid) en al die acteurs van dit meer dan vierhonderd jaar oude, en toen al op historische stof gebaseerde stuk zo'n overweldigende, overtuigende, overrompelende voorstelling weten te maken... ga daar maar eens naar kijken en luisteren. Dan weet je wat ik bedoel.

Misery: 11 oktober laatste voorstelling. Ongelooflijk.

Nagekomen bericht:

Hé ho, wat lees ik d.d. 15 oktober 2010 op de Orkater-site:

Van woensdag 17 augustus tot vrijdag 26 augustus 2011 is deze Shakespeare met Gijs Scholten van Aschat in de titelrol en muziek van Tom Waits en Kathleen Brennan weer exclusief in de Stadsschouwburg Amsterdam te zien.

De toegangskaarten zijn al in de verkoop en worden weer in het systeem van ‘dynamic pricing’, variabele prijzen verkocht. Dus wie eerder koopt betaalt de beste prijs. Naar mate voor een voorstellingsavond meer verkocht wordt, gaat de prijs omhoog. Snelle beslissers kunnen hiermee dus hun voordeel doen.