Des niet tegenstaande heb ik onlangs een forse leesblunder gemaakt. Met eraan gekoppeld een miskoop. Struinend door Broese aan de Stadhuisgracht zie ik een boekje liggen dat mijn aandacht trekt door zijn vorm, nee, door zijn formaat, door de kleur, de kreet "international bestseller" pontificaal op het voorplat, en vooral de titel en de opmaak ervan: The Art of Thinking Clearly. En Thinking staat in rood ondersteboven tussen de andere woorden die in zwart zijn gedrukt. Mijn portemonnaie spartelt dan al van de pret, want duur is het dingetje niet. Een titel in de geest van Filosoferen is makkelijker als je denkt, een boek dat ik die dag helaas niet in de winkel zag liggen, maar ik was dan ook vergeten ernaar te zoeken.
Nou loop ik niet blind met alle bestsellers de winkel uit, maar kennelijk prikkelt zo'n marktkreet m'n nieuwsgierigheid wel. Gek genoeg had ik nog niets over dit boek gehoord of gelezen, nog niemand had het per krant, tweet, blog of wat ook aangeraden. En van de auteur, Rolf Dobelli, had ik nog nooit gehoord. Maakte niet uit: internationaal helder denken trok me wel aan.
Maar het boek gaat dus ook helemaal niet over The Art of Thinking Clearly, noch over Die Kunst des Klaren Denkens, zoals het oorspronkelijke werk uit 2012 heet. En pas nu zie ik de categorieën waarin de Library of Congress het heeft ondergebracht: Reasoning (Psychology), Errors - Psychological aspects, Decision making, en: Cognition.
Het boekje bevat 99 hoofdstukjes van maximaal drie bladzijden (wat ik soms wel aangenaam vind, zeker zo vlak voor het slapen), waarvan het eerste heet: 'Why You Should Visit Cemeteries: Survivorship Bias' en het laatste 'Why You Shouldn't Read the News: News Illusion'. Het is een betrekkelijk bloedeloze, met persoonlijke ervarinkjes uit het zakenleven gelardeerde opsomming van normaal-menselijke onachtzaamheden, conceptuele misvatttingen, cognitieve onzuiverheden. Maar het zijn er zo veel en ze worden met zo veel aplomb opgedist en anekdotisch afgeserveerd dat uiteindelijk het totale gehalte vormende inhoud van het boek dat der tegelwijsheden niet overstijgt: voor elke gelegenheid is er wel een te vinden, en ook een met een tegenovergestelde strekking.
Voor zover het gaat over het tegengaan van handelen op grond van de hierboven genoemde soorten miskleunen, heeft het boek wel iets te zeggen over nadenken, maar verder heeft het helemaal niets uitstaande met de schone kunst van het zuiver(e) denken. Denken is een activiteit; Dobelli grossiert in quasi wijze one liners, nou ja, het boekenequivalent ervan: three pagers. Ik had eerst hoofdstuk 4 moeten lezen: 'If Fifty Million People Say Something Foolish, It Is Still Foolish: Social Proof'. Veel dieper reikt het allemaal niet. Of ik had me, nog goedkoper, moeten herinneren wat mijn oudste broer zo'n veertig jaar geleden met dikke viltstift op het behang had geschreven: "Denkt aleer gij doende zijt, en doende, denkt dan nog / und wer nicht denkt, dem wird's geschenkt, er hat es ohne Sorgen" (een heerlijke contaminatie van Gezelle en een lichte bewerking van Goethe, maar dat wist ik toen nog niet). Had ik niet mijn shoppende, maar mijn professionele brein mijn vroolijke boekenbegeerte laten leiden, dan had ik eerst deze recensie gelezen in The Guardian: 'This column will change your life', en een paar euro's gespaard.
Nagekomen mededeling: een bijdrage van Carel Peeters aan Vrij Nederland heeft me daadwerkelijk een paar euro's doen sparen. Filosoferen is, net als denken, kennelijk toch niet zo makkelijk, als het behalve helder ook nog goed moet zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten